Recenze deskové hry Tramvaj 1910 - Cieszyn śladami tramwaju

Článek polského novináře Łukasze Grzesiczaka v časopise Nowa Europa Wschodnia

jak vidí naši deskovou hru o Těšínské tramvaji v Polsku

Cieszyn śladami tramwaju

Milan Błaha, Tramvaj 1910 [gra planszowa dla dwóch do czterech osób], NeNo Games, Czechy

W 2010 roku nakładem wydawnictwa Pracownia na Pastwiskach (Pastwiska to samodzielna wieś, która od lat siedemdziesiątych XX wieku wchodzi w skład Cieszyna) ukazała się książka Marcina Żerańskiego Cieszyn i Czeski Cieszyn. Śladem tramwaju - przewodnik turystyczny. Grafik i projektant, a prywatnie pasjonat historii miasta, zaproponował wówczas zwiedzanie obu brzegów podzielonego w 1920 roku Cieszyna śladem trasy tramwaju, który w latach 1911-1921 jeździł nad Olzą. Po podziale miasta na część polską i czeską - decyzja zapadła na konferencji w Spa - tramwaj jeszcze chwilę łączył oba kraje, ale drobiazgowe kontrole graniczne na moście nad Olzą uniemożliwiały płynną komunikację.

 Linię zlikwidowano, tabor sprzedano do Łodzi, a pamięć o cieszyńskim tramwaju stała się elementem nostalgii za  dawnym wielokulturowym miastem, któremu skrzydła jako pierwsi podcięli dyplomaciw Spa. Co nie udało się umowom międzynarodowym, dokończyła transformacja,po upadku komunizmu skazując Cieszyn na peryferyzację. Tramwaj żyje między innymi w popularnej piosence Jaromira Nohavicy, w wierszach Renaty Putzlacher i w odżywających co kilka lat w Cieszynie dyskusjach o szansach turystycznych, które by przyniosła rekonstrukcja linii.

Nic więc dziwnego, że stał się także motywem gry planszowej. Planszówkę wyprodukowała mała czeska manufaktura NeNo Games, a jej twórcą jest Milan Bláha, zafascynowany historią Śląska Cieszyńskiego. Czech, który - jak sam tłumaczy - tak pokochał polsko-czeskie pogranicze, że postanowił na nim zamieszkać. Milan Bláha w wywiadach przekonuje, że gra nie powstała wskutek kalkulacji biznesowych, a z potrzeby serca. Pewne jest, że - o czym sam się przekonałem - ten sympatyczny Czech o fascynacji Cieszynem i polską kulturą może mówić godzinami.

Tramvaj 1910 to rodzinna gra planszowa, której celem jest objęcie funkcji zawiadowcy. Może grać w nią od dwóch do czterech osób. Na opakowaniu - zgodnie z czeskim trendem - znajduje się informacja, że to produkt czeski. Warto nadmienić, że sama gra i instrukcja są w języku czeskim, ale zasady są na tyle proste, że poradzi sobie z nią osoba z niewielką znajomością tego języka. Gra nie jest dostępna w Polsce, ale można ją kupić między innymi w Czeskim Cieszynie lub na stronie www.1910.eu, a zamówienia można składać w języku polskim. Twórcy Tramvaju 1910 zabierają nas do Cieszyna sprzed wieku. Na planszy odwzorowano wszystkie przystanki, na których zatrzymywał się ówczesny tramwaj. I tak kursuje on od ulicy Bielskiej do dworca kolejowego. Ten dziś znajduje się w Czeskim Cieszynie - fakt przebiegu przez miasto ważnej kolejowej linii koszycko-bohumińskiej był istotnym powodem, dla którego Czesi walczyli o podział miasta.

Po drodze gracze mijają dziewięć stacji leżących na terenie dzisiejszych Czech i Polski. Zatrzymują się między innymi na Górnym i Dolnym Rynku, Starym Targu, przy dawnym Hotelu Austria, na przystanku Most na Olzie czy przy ulicy Praskiej. Twórca gry dokładnie oddał nie tylko historyczną trasę tramwaju i nazwy przystanków, ale także szczegóły techniczne. Zajezdnia, skąd rozpoczyna się grę, leży między przystankami Ulica Zamkowa i Ulica Bielska. W grze odwzorowano także fakt, że cieszyński tramwaj był kolejką jednotorową, a możliwość mijania się pojazdów przewidziano jedynie na Moście nad Olzą oraz na Dolnym Rynku.

Na początku wszyscy gracze ustawiają pionki w zajezdni. Liczba wyrzuconych oczek na kostce odpowiada liczbie pól, o które może przesunąć się dany gracz. Po drodze trafia na przystanki, oddzielone pustymi polami. Celem gry jest zdobycie wszystkich jedenastu przystanków. Kiedy gracz zatrzyma się na którymś z nich, wyciąga jedną z kart. Te nakazują mu przesunięcie pionka w przód lub w tył, informują o wypadkach na trasie, awariach lub nagrodach. Dodatkowo możemy wylosować karty awansu, takie jak: „Premia", „Motorniczy roku", „Pasażer na gapę", „Pochwała" czy „Uroczysta jazda': Zdobycie ośmiu kart awansu pozwala z konserwatora awansować na zawiadowcę, przechodząc po drodze funkcję konduktora i maszynisty.

Twórca gry rekomenduje ją wszystkim osobom powyżej pięciu lat. Czas gry — w zależności od liczby graczy — to od trzydziestu minut do.godziny. Zwycięża osoba, która podczas rozgrywki zatrzyma się na wszystkich przystankach i uzyska stopień zawiadowcy. Tramvaj 1910 może być z pewnością po prostu pomysłem na towarzyską zabawę. Pasjonaci Cieszyna i historii kolei pozostaną jednak oczarowani na dłużej.

© 2021 Łukasz Grzesiczak - Nowa Europa Wschodnia